Steden minder kwetsbaar maken voor extreme weersomstandigheden (Bron: Hogeschool van Amsterdam)
Ons klimaat verandert. We worden steeds vaker geconfronteerd met extreme weersomstandigheden: meer en zwaardere buien, maar ook vaker droogte en hitte. Bij de ruimtelijke inrichting van steden is daar vaak geen rekening mee gehouden.
Het extremere weer leidt daardoor steeds vaker tot grote problemen met overlast, schade en hoge kosten tot gevolg. De kwaliteit van de stad als plek waar geleefd, gewerkt en gerecreëerd wordt, staat onder druk.
De laatste jaren is veel onderzoek verricht naar de gevolgen van klimaatverandering en wat dat betekent voor steden. Er is een groeiend besef van urgentie om beter rekening te houden met de extremere omstandigheden.
Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen hebben de gezamenlijke ambitie vastgelegd dat Nederland in 2050 zo goed mogelijk klimaatbestendig is ingericht. Daarvoor is besloten dat klimaatbestendig inrichten uiterlijk in 2020 onderdeel is van het beleid en handelen van overheden. (Lees verder. . .)
Temperatuur in Tiny Forest op hete dagen wel 20 graden lager dan op straat (Bron: Wageningen University & Research)
Tiny Forests vormen een goede oplossing in de strijd tegen droogte en hittestress in de stad. Onderzoek door Wageningen Environmental Research laat zien dat de temperatuur in de zomer in een Tiny Forest meer dan 20 graden lager kan zijn dan de temperatuur op straat.
Deze minibossen in de stad vangen bovendien bij hevige neerslag veel water op, wat hard nodig is in een steeds droger wordend Nederland. Daarnaast geven Tiny Forests de biodiversiteit in de stad een boost.
Vier lang deed Wageningen Environmental Research samen met zo’n honderd vrijwilligers en studenten onderzoek naar het Tiny Forest project. Dit project is opgezet door IVN Natuureducatie om kinderen met natuur te verbinden en het verlies van biodiversiteit in het stedelijk gebied een halt toe te roepen. (Lees verder. . .)
Warmste zomer voor Europa sinds het begin van de metingen in 1881 (Bron: Copernicus)
Voor het tweede jaar op rij was de zomer in Europa extreem warm. Het vorige record uit 2021 werd dit jaar overtroffen met 0,4 graden, mede door een uitzonderlijk warme augustus die 0,8 graden warmer was dan de tot dusver warmste augustus in 2018.
Uit onderstaande grafiek blijkt ook dat de periode 2016 – 2021 wereldwijd het warmste lustrum is sinds het begin de metingen in 1881. (Lees verder. . .)
Een van de warmste, zonnigste en droogste zomers (Bron: Meteo Limburg/KNMI)
Sinds het begin van de metingen was de meteorologische zomer in Limburg nog niet eerder zo zonnig als dit jaar.
In Noord- en Midden-Limburg bedroeg de zonneschijnduur ruim 800 uur en dat zijn ruim tweehonderd zonuren meer dan normaal. Het KNMI-weerstation Ell bij Haler meldde totaal 822 zonuren en Arcen 802 zonuren.
Ruim 800 zonuren is in de zomer normaal voor gebieden in Zuid-Frankrijk net ten zuiden van Lyon in bijvoorbeeld Grenoble en in plaatsen als Rodez en Mende.
Op het Zuid-Limburgse KNMI-weerstation op het plateau van het vliegveld bij Beek bedroeg de gemiddelde zomertemperatuur over dag en nacht van juni tot en met augustus 19,7 graden, tegen een langjarig gemiddelde van 18,0 graden. Dit betekent de op-twee-na warmste zomer. (Lees verder. . .)
Ook landelijk (metingen De Bilt) was deze zomer de op twee na warmste sinds 1901, het begin van onze metingen. Alleen 2018 en 2003 waren warmer. Verder was het extreem zonnig en droog.
De gemiddelde temperatuur was 18,6 °C tegen 17,5 °C normaal. De laagste temperatuur werd aan het begin van het seizoen gemeten: 2 juni werd het 2,9 °C in Eelde (Drenthe).
Code oranje extreme hitte en hittegolf
In juli werd het weer gedomineerd door zonnig zomerweer. Op 19 juli werd het extreem warm, in een deel van het land gaven we code oranje uit vanwege de hitte. Die dag werd het vrijwel overal warmer dan 35 °C en in Beek werd met 39,5 °C de hoogste temperatuur van de zomer gemeten. (Lees verder. . .)
Meerjarige droogtes in Nederland waterland? (Bron: KNMI)
De zomer van 2022 wordt gekenmerkt door droogte. Het neerslagtekort en de hoeveelheid water in de Rijn van dit jaar horen bij de 5% droogste jaren. In meerdere recente zomers was er ook sprake van droogte, bijvoorbeeld in 2018, 2019, en 2020.
Wanneer droge jaren elkaar opvolgen, zijn de effecten groter dan wanneer deze op zichzelf staan. Uit nieuw onderzoek blijkt dat er meteorologisch gezien geen verhoogde kans is op herhalende droogtes, maar sterke klimaatverandering maakt de kans op meerjarige droogtes groter. (Lees verder. . .)
Droogte in Limburg
Juli 2022 was in heel Limburg een maand met veel minder neerslag dan gemiddeld, waardoor het neerslagtekort in veel regio’s inmiddels is opgelopen tot boven de 250 mm. Zie neerslagtekort/droogte.
Samenwerking met Duitsland en België om waterveiligheid te bevorderen (Bron: Waterschap Limburg)
Na de overstromingen van juli 2021, die zowel België, Duitsland als Nederland troffen, hebben 12 partijen uit de drie landen de handen ineen geslagen om samen te werken aan het bestrijden van wateroverlast en het vergroten van de waterveiligheid.
Zij zijn zich er terdege van bewust dat de overlast nooit helemaal verholpen kan worden. Het klimaat verandert en extreme weersituaties zullen helaas steeds vaker voorkomen. Daarom wordt ook geïnvesteerd in het tijdig waarschuwen van burgers bij dreigende overstromingen. (Lees verder. . .)
Kans op zware regenval zoals op 13 en 14 juli 2021 neemt verder toe door klimaatverandering (Bron: KNMI)
De hevige regenval die zorgde voor ernstige overstromingen afgelopen juli in Nederland, België, Duitsland en Luxemburg is waarschijnlijker geworden door klimaatverandering.
De kans en de intensiteit van deze hevige regenval is door klimaatverandering groter. Dit blijkt uit onderzoek van een internationaal team van wetenschappers onder leiding van de Duitse weerdienst DWD.
Een soortgelijke gebeurtenis kunnen we in het huidige klimaat eens in de ongeveer 400 jaar verwachten. Deze kans neemt toe naarmate de aarde verder opwarmt. (Lees verder. . .)
Krijgen we ons oude klimaat ooit weer terug? (Bron: KNMI)
De aarde warmt op doordat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer stijgt. Maar krijgen we ons oude klimaat weer terug als het lukt de CO2 in de toekomst weer te laten dalen?
Deze vraag wordt beantwoord door een experiment met klimaatmodellen in het laatste klimaatrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Wetenschappers hebben eerst de reactie van het klimaat berekend op een verdere stijging van CO2 tot het jaar 2062 volgens een verondersteld scenario van toekomstige uitstoot. (Lees verder. . .)
Op-één-na zonnigste lente (Bron Meteo Limburg)
De meteorologische lente van 2022 was in Limburg de op-één-na zonnigste lente. Op het KNMI-weerstation Ell-Haler bedroeg de zonneschijnduur van maart tot en met mei totaal 733 uur.
Op de Zuid-Limburgse luchthaven bij Beek 716 uur en op het KNMI-Arcen 698 uur (normaal 530 uur). Alleen de lente van twee jaar geleden was volgens Meteo Limburg nog zonniger. (Lees verder. . .)
Juni is het nieuwe juli (Bron: KNMI)
Sinds begin vorige eeuw is de temperatuur in De Bilt in alle maanden toegenomen, gemiddeld met ruim 1,6 graden. De maand juni is nu even warm als juli in het klimaat van 1930. Daarmee is juni het nieuwe juli.
Het klimaat bepalen we standaard over een periode van 30 jaar. De temperatuur in juni in het huidige klimaat (1991-2020) is nu net zo hoog als de temperatuur in juli in het klimaat van begin vorige eeuw (1901-1930). (Lees verder. . .)
En weer start de zomer met een flink neerslagtekort (Bron: KNMI)
Foto: Thieu Niellissen | Stramproy
Overvloedige zon en weinig regen. Voor veel mensen genieten, maar het gebrek aan water heeft grote gevolgen voor landbouw en natuur.
In de laatste twintig jaar zien we een stijging in het neerslagtekort aan het begin van de zomer. Het is nog niet duidelijk of dit komt door klimaatverandering. (Lees verder. . .)
IPCC: Onmiddellijke versnelling mondiale klimaatactie nodig om doel 1,5 °C nog te kunnen halen (Bron: PBL)
Het doel van het klimaatakkoord van Parijs – het streven om de opwarming van de aarde beperkt te houden tot 1,5 graden – raakt buiten zicht, tenzij landen gezamenlijk meer ambitie tonen en onmiddellijk in actie komen.
Een dergelijke versnelling en versterking van beleidsmaatregelen is nog mogelijk – maar vereist een verregaande transformatie van de systemen die ten grondslag liggen aan onze economie, zoals energie, industrie, transport en landbouw. De komende jaren zijn daarbij doorslaggevend. Dit zijn enkele van de belangrijkste conclusies van het nieuwste rapport van het IPCC, het VN-klimaatpanel, dat maandag 4 april is gepubliceerd. (Lees verder. . .)
Groeiseizoen kent steeds langer vorst (Bron: KNMI)
Het groeiseizoen in Nederland begint steeds eerder door de opwarming van de aarde, inmiddels drie weken eerder dan rond 1900. Tegelijkertijd zien we dat de laatste vorst sinds de eeuwwisseling steeds later in het jaar optreedt. De kans op schade aan gewassen door vorst is daardoor toegenomen.
Zodra de temperaturen na de winter weer gaan stijgen, ontwaken planten uit hun winterslaap. Een praktische definitie voor de start van het groeiseizoen is de dag waarop de gemiddelde etmaaltemperatuur 5 graden bereikt en daar tot 1 juli niet meer onder komt. We spreken van vorst als de minimumtemperatuur onder de 0 graden duikt. (Lees verder. . .)
Beperkte tijd voor effectieve aanpassing aan klimaatverandering
(Bron: KNMI/IPCC)
Klimaatverandering heeft inmiddels geleid tot wereldwijde en deels onomkeerbare gevolgen voor mens en natuur, vooral door het vaker optreden van extreme weersomstandigheden. De meest kwetsbare mensen en ecosystemen worden daarbij onevenredig getroffen.
Miljoenen mensen zijn door weerextremen blootgesteld aan acute voedselonzekerheid en afnemende waterveiligheid. Ook ondervinden kwetsbare ecosystemen reeds blijvende schade. De risico’s en kwetsbaarheden bij verder stijgende temperaturen worden door het VN-klimaatpanel IPCC in zijn nieuwste rapport hoger ingeschat dan in het vorige rapport uit 2014.
Klimaatverandering vormt een bedreiging voor het menselijk welzijn en de gezondheid van de planeet. Zeker als de aarde meer dan 1,5 graden opwarmt nemen de mogelijkheden voor effectieve aanpassing en klimaatbestendige, duurzame ontwikkeling snel af. (Lees verder. . .)
Winter 2021-2022 (Bron: Meteo Limburg/KNMI)
Limburg:
De gemiddelde temperatuur was van december tot en met februari ruim 3,5 graad hoger dan het langjarig gemiddelde, waarmee deze winter voor Limburg op de zevende plek komt met warmste winters over de afgelopen ruim honderd jaren.
Alleen de winters van 1975, 1990, 2007 (recordzacht), 2014, 2016 en 2020 waren zachter dan afgelopen winter. (Lees verder. . .)
Landelijk:
Met een gemiddelde temperatuur van 5,8 °C tegen 3,9 °C normaal was de afgelopen winter zeer zacht. Deze winter komt daarmee op de zesde plaats van zachte winters sinds 1901.
De vijf zachtste winters vonden allemaal plaats in de periode van 1990 tot nu.
(Lees verder. . .)
Het is al maart in de natuur; kans op hooikoorts neemt toe (Bron: Nature Today)
Bloeiende sleedoorn, gewoon speenkruid, en al groen wordende struiken. Door de aanhoudende zeer hoge wintertemperaturen doet de natuur al alsof het maart is.
De ontwikkeling in de natuur ligt momenteel ruim drie weken voor op wat we vijftig jaar geleden normaal vonden. Momenteel komen de zwarte elzen in bloei waardoor de pollenconcentratie flink op kan lopen, met hooikoortsklachten tot gevolg.
(Lees verder. . .)
Boerenzwaluwen in de winter steeds vaker te zien (Bron: Nature Today)
Je loopt een rondje buiten, over het platteland. Als je de lucht in de gaten houdt, zie je een paar zwaluwen overvliegen. Dit tafereel klinkt niet gek, toch? Maar wat als het ’s winters voorkomt? (Lees verder. . .)
Wereldtemperatuur 2021 op vijfde of zesde plaats. (Bron: KNMI)
De gemiddelde wereldtemperatuur van 2021 blijkt uit te komen rond 1,1 °C boven de pre-industriële waarde van 1850-1900 en 0,2-0,3 °C boven het gemiddelde van 1991-2020. Hiermee wordt een vijfde of zesde plaats behaald. In Europa eindigt 2021 buiten de top 10 warmste jaren.
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) bepaalt jaarlijks de wereldgemiddelde temperatuur op basis van een zestal datasets van verschillende klimaatinstituten. In de Amerikaanse en Japanse datasets komt 2021 uit op een zesde plaats en in die van het Europese Copernicus op een vijfde plaats van warmste jaren.
Ondanks dat 2021 niet een recordwarm jaar was, voegt het weer een jaar toe aan het rijtje van recent meest warme jaren: de laatste zeven jaren zijn tot nu toe de warmste. (Lees verder. . .)
Kans op gunstig Elfstedenweer gehalveerd (Bron: KNMI)
Ieder jaar hoopt Nederland op een Elfstedentocht. De laatste tocht werd 25 jaar geleden verreden. Het was een zware tocht op 4 januari 1997 door sterke wind in combinatie met lichte tot matige vorst.
De klimaatverandering heeft de kans op een Elfstedentocht gehalveerd, van eens in de vijf jaar aan het begin van de vorige eeuw tot ongeveer eens in de twaalf jaar in het huidige klimaat. Deze kans zal in de toekomst verder afnemen, maar hoeveel hangt af van de verdere opwarming van de aarde. (Lees verder. . .)
Nieuw onderzoek naar effecten klimaatverandering op hooikoorts (Bron: LUMC)
Hoewel het winter is dient het eerste allergene pollen zich alweer aan. Door de warme herfst en december bloeien de eerste hazelaars en de vroegbloeiende elzen al. Het past in de trend van vervroeging van het hooikoortsseizoen in de Benelux.
Een recente analyse van 42 jaar pollentellingen door het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond en het Leids Universitair Medisch Centrum laat een vervroeging van de start van bloeiseizoenen van bomen, grassen en kruiden zien.
De drijvende kracht hierachter is zeer waarschijnlijk de klimaatverandering. Om de effecten hiervan beheersbaar te maken start op 1 januari 2022 een groot landelijk onderzoek. (Lees verder. . .)
2021
Het klimaatverhaal van 2021 (Bron: KNMI)
De titel van het KNMI jaaroverzicht van het weer van 2021 was ‘gemiddeld normaal met recordaantal codes oranje en rood’. Na drie zeer warme jaren was 2021 qua gemiddelde temperatuur een normaal jaar, maar er waren wel flinke uitschieters.
We werden vaker dan normaal gewaarschuwd voor extreme gebeurtenissen. We blikken terug op de invloed van klimaatverandering op deze uitschieters. (Lees verder. . .)
2021 voor Limburg het koudste jaar sinds 2013 (Bron: Meteo Limburg)
De gemiddelde jaartemperatuur, berekend over dag en nacht, is op het KNMI-weerstation bij Beek in 2021 uitgekomen op 10,6 graden en dit is iets kouder dan het gemiddelde over de afgelopen dertig jaar (10,9 graden).
Het jaar werd verder gekenmerkt door een koudegolf van één week in februari en een hittegolf van één week in juni, en daar tussenin waren april en mei tezamen het koudst in dertig jaar. (Lees verder. . .)
Uitkomsten Klimaattop (Bron: Nature Today)
De Klimaattop COP26 sloot dit weekend af met zwakke besluiten op een aantal belangrijke onderwerpen, zoals klimaatadaptatie en financiering.
De overeengekomen eindtekst tussen landen zorgt er echter wel voor dat lidstaten de klimaatambitie op korte termijn kunnen verhogen en een bindend klimaatbeleid kunnen voeren. De ambitie en de mogelijkheid om opwarming tot 1,5 ˚Celsius te beperken blijft ook staan.
Een aantal positieve afspraken werden er tijdens de Klimaattop wel vastgelegd, niet in de formele eindtekst, maar als onderlinge afspraak tussen groepen van landen. Een aantal voorbeelden:
Nederland stopt met fossiele brandstoffen
Nederland sloot zich alsnog aan bij de kopgroep van landen die met buitenlandse investeringen in fossiele brandstoffen stoppen. Canada en de Verenigde Staten, grote fossiele investeerders, doen ook mee. (Lees verder. . .)
Tot 250 miljoen schade door wateroverlast Limburg en Brabant (Bron: 1Limburg/ANP)
Foto: Jean-Pierre Geusens | Bunde
De overstromingen in Limburg en Noord-Brabant van afgelopen zomer hebben 160 tot 250 miljoen euro aan verzekerde schade veroorzaakt, schat het Verbond van Verzekeraars. Verzekeraars hebben ongeveer 25.000 schadeclaims gekregen, waarbij het merendeel om schade aan woningen en particuliere voertuigen draait. Het grootste deel van alle claims is inmiddels afgehandeld. De meeste meldingen (ongeveer 15.600) komen uit Limburg. Zo’n 22.300 claims zijn particulier en ongeveer 70 procent hiervan is afgehandeld. (Lees verder. . .)
Vier landen bundelen krachten voor betere weersverwachting (Bron: KNMI)
Het KNMI en de nationale meteorologische instituten van Denemarken (DMI), IJsland (IMO) en Ierland (Met Éireann) nemen begin 2023 een nieuwe supercomputer in gebruik. Door dit samenwerkingsverband worden korte termijn weersverwachtingen verbeterd.
Het maken van korte termijn weersverwachtingen (tot 3 dagen vooruit) vraagt – naast een grote hoeveelheid aan data vanuit waarnemingen, de atmosfeer en satellietbeelden- om een enorm rekenvermogen dat alleen beschikbaar is via een supercomputer.
Door de krachten van de vier nationale instituten te bundelen kan met deze nieuwe zeer krachtige supercomputer een grote sprong voorwaarts gemaakt worden in nauwkeurige en vroegtijdige weersverwachtingen, met elk uur gedetailleerde updates.
(Lees verder. . .)
Nationale klimaatweek (Bron: NKW)
Slimmer energie opwekken en klimaatbewuster leven en werken. Samen maken we Nederland steeds duurzamer.
De overheid, veel burgers en organisaties dragen hun steentje al bij. Maar er moet nog veel gebeuren om de afgesproken CO2-doelen te behalen. Om nóg meer burgers en organisaties te inspireren zich in te zetten voor een beter klimaat, organiseren we dit jaar van 28 oktober tot en met 5 november de Nationale Klimaatweek 2021.
(Lees verder. . .)
Onderzoek: Limburgers maken zich druk om extreem weer (Bron: 1Limburg)
Foto: Orange Media
Dat blijkt uit een enquête-onderzoek van LocalFocus en Kieskompas. Bijna 20.000 mensen vulden de enquête in. Ze konden antwoord geven op de stelling ‘Ik maak mij zorgen over de gevolgen van extreem weer’.Overstromingen
Opvallend is dat twee op de drie Limburgers ongerust is over het veranderende klimaat. En dat is ook niet zo gek na het hoogwater van afgelopen zomer. Limburgers waren niet voorbereid op overstromingen en evacuaties. De watersnood was een ongeëvenaarde gebeurtenis met een miljoenenschade tot gevolg. (Lees verder. . .)
Klimaatsignaal’21: hoe staat het ervoor met het klimaat in Nederland? (Bron: KNMI)
Het KNMI rapporteert hoe het klimaat in Nederland steeds sneller verandert. De nieuwste inzichten over het veranderende Nederlandse klimaat zijn op 25 oktober 2021 gepubliceerd in het KNMI Klimaatsignaal’21.
Het is gebaseerd op het laatste IPCC-rapport – dat in augustus 2021 is verschenen – en eigen onderzoek van het KNMI. Een stijgende zeespiegel, een toename van droge lentes en zomers en meer extreme zomerse buien vormen de klimaatrisico’s voor Nederland. Met dit rapport wordt de urgentie van de zich snel voltrekkende klimaatverandering duidelijk.
Extremere zomerbuien
Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat de zwaarste zomerbuien extremer worden, waarbij ook de kans op valwinden toeneemt. Naast de extreme buien kent de Nederlandse zomer ook een ander gezicht: dat van droogte. De kans op droge lentes en zomers is groter geworden. In het binnenland komt deze toename door klimaatverandering. Ons klimaat schuift steeds meer richting het klimaat van Zuid-Europa op. (Lees verder. . .)
Vooral kinderen zijn de dupe van klimaatverandering (Bron: AD/Science)
Foto: Graatje Weber | Vaals
Scholieren die tijdens hun klimaatmarsen betogen dat de klimaatcrisis vooral jongeren raakt, hebben niet langer zomaar een mening, ze hebben gelijk. Dat blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek.
Kinderen die nu worden geboren zullen tijdens hun leven gemiddeld zeven keer vaker worden blootgesteld aan hittegolven dan mensen die zijn geboren in 1960. Zij zullen ook gemiddeld tweemaal zoveel bosbranden meemaken, 2,6 maal meer droogtes, 2,8 maal meer overstromingen, 1,5 maal meer tropische cyclonen, en bijna driemaal zoveel mislukte oogsten als mensen die zestig jaar geleden zijn geboren.
Dat blijkt uit een internationaal wetenschappelijk onderzoek, dat maandag is gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift Science. (Lees verder. . .)
Montreal Protocol beschermt ozonlaag en vermindert broeikaseffect (Bron: KNMI)
Foto: Truus Peters-Heijmans | Posterholt
Op Wereld Ozondag, 16 september, wordt jaarlijks wereldwijd stil gestaan bij de internationale afspraken die in 1987 werden gemaakt in het Montreal Protocol ter bescherming van de ozonlaag.
Het protocol en latere amendementen ervan beschermen niet alleen de ozonlaag maar zorgen ook voor minder opwarming van het klimaat. Dit jaar is er aandacht voor de voordelige effecten op klimaatverandering.
Ozonlaagafbrekende chloorfluorkoolwaterstoffen, CFK’s en HCFK’s, tasten namelijk niet alleen de ozonlaag aan maar hebben ook een broeikaseffect en dragen dus bij aan de opwarming van de aarde. (Lees verder. . .)
Waar ging het mis met de wespen dit jaar? (Bron: Nature Today)
Het aantal meldingen van wespennesten bij bestrijders ligt dit jaar rond de 20 procent van een normaal jaar. Zelfs in de wespenmaand augustus waren ze op veel terrassen nergens te bekennen en konden we buiten ongestoord genieten van zoete lekkernijen.
Ook in eikenprocessievlindervallen worden zeer weinig wespen aangetroffen. De aaneenschakeling van weersextremen lijkt de belangrijkste verklaring. (Lees verder. . .)